1. این که کارگردان اخراجیها چه سابقه‌ای داشته و آیا ده‌نمکی چماق به دست بهتر است یا ده‌نمکی دوربین به دست؛ ده‌نمکی حمله کننده به تماشاگران سینما یا ده‌نمکی سینماگر، را کنار می‌گذاریم. (اگر چه اصولاً باید از این اصلاح یا دست کم تغییر استقبال کرد؛ در غیر این صورت و با ناممکن دانستن اصلاح‌پذیری انسان، ناخواسته به خشونت دامن زده‌ایم).
2. این که ده نمکی - با استفاده از رانت پشت صحنه – حرف‌هایی را در فیلم‌هایش می‌زند و درنتیجه تماشاگر را به سالن سینما می‌کشاند را کنار می‌گذاریم. (که دیگران را یا توانایی چنین جسارتی نیست و یا دست کم به توقیف فیلم‌شان می‌انجامد، یا مانند فیلم «مارمولک» از پرده سینما پایین کشیده می‌شود).
3. این که دلایل جامعه شناختی و روانشناختی فراوانی وجود دارد که برنامه‌ها و فیلم‌های طنز و کمدی در ایران با استقبالی متفاوت از دیگر برنامه‌ها روبرو می‌شوند و ده‌نمکی را بر آن داشته که چاشنی «نمک» را به کارش اضافه کند و از آن در راستای نمایش و فروش ساخته‌هایش بهره ببرد را کنار می‌گذاریم. (رتبه‌بندی جهانی و جایگاه ایران از نظر «شاد بودن» را می‌توان چنین تعبیر کرد که در واقع فرصت برای خنده و شوخی در کشور غنیمتی به حساب می‌آید).
4. این که در جشنواره فیلم فجر، «اخراجیها-2» به عنوان فیلمی ضعیف شناخته شد و عنوان بدترین کارگردان نصیب «مسعود ده‌نمکی» شد را کنار می‌گذاریم. (دو سال پیش مسعود ده‌نمکی در اعتراض به اینکه «اخراجیها-1» از جشنواره‌ی فجر جایزه‌ای دریافت نکرد، در تالار جشنواره داد و بیداد راه انداخت. البته فیلم مذکور جایزه‌ی تماشاگران را از آن خود کرد؛ ده‌نمکی در خطابه‌اش گفت که مردم ما از نخبه‌های ما جلوتر هستند).
5. این که در میزان فروش و رکورد شکنی فیلم ده‌نمکی شک و شبهه وجود دارد و برخی آن را یک شوی تبلیغاتی از سوی تهیه کننده و کارگردان فیلم می‌دانند را کنار می‌گذاریم. (البته اگر درست هم باشد، محدودیت‌های دیگر سینماگران، نرخ تورم و درنتیجه افزایش قیمت بلیط سینماها، افزایش جمعیت و سن مناسب برای سینما رفتن به این رکوردشکنی کمک کرده‌اند).
6. حال به این پرسش اساسی می‌رسیم که: فروش بالا و استقبال عمومی از یک فیلم – چنان که ده‌نمکی را به وجد آورده- آیا دلیل بر ارزشمندی آن فیلم است؟
تاریخچه‌ی سینما پاسخ منفی به این پرسش می‌دهد. درواقع امکان دارد که فیلم‌هایی با مخاطب فراوان و فروش بالا هم به عنوان اثری هنری و ارزشمند شناخته شده باشند؛ اما دست کم من موردی را به یاد نمی‌آورم که منتقدان و نخبگان سینما نسبت به آن نظر منفی داشته و «مردم جلوتر از نخبگان» بوده باشند. ده‌نمکی با شیوه‌ی گفتار و رفتار و البته آثارش نشان داد که یک «عوام زده» به معنای واقعی کلمه است. باید توجه داشت که انگیزه‌های سرگرمی و تفریح، آمیزه‌های ظاهری و سطحی و در یک کلام عامه‌پسندی در چنین فیلم‌هایی -که مخاطب عادی را به سینما می‌کشاند- با «عمق» اثر هنری و «ماندگاری» آن در تناقض هستند.
در پایان، ذکر دو نمونه در تاریخ سینما پیرامون این مسئله خالی از لطف نیست:
در نظر سنجی‌هایی که هرساله توسط مجله‌های معتبر سینمایی از منتقدان و بینندگان انجام می‌شود یک فیلم همواره در صدر قرار دارد: «همشهری کین» ساخته‌ی اورسن ولز (1941). نکته‌ی جالب این است که این فیلم پس از نمایش در سینماها با شکست در گیشه و ورشکست شدن ولز همراه شد. به گونه‌ای که وی مجبور شد تا چند وقت در نقش‌های دست چندم دیگر کارگردان‌ها بازی کند و زندگی‌اش را بگذراند.
نمونه‌ی دیگر به آندره‌ی تارکوفسکی، سینماگر صاحب سبک روس و آفریننده‌ی آثاری ماندگار در سینما باز می‌گردد. تنها به بیان یکی از آخرین یادداشت‌های وی که در بستر مرگ نوشت بسنده می‌کنم: «طی این چند روز، آخرین فیلم من در انگلیس نشان داده شد و موفقیت آمیز بود. در آمریکا نیز نظر منتقدان کاملاً مساعد بود. در ژاپن یک انجمن برای من تشکیل شده است؛ آنها باور نمی‌کنند که چگونه کارگردانی با این شهرت، آه در بساط ندارد...».
پی‌نوشت؛
تمامی واژه‌های تیتر این نوشتار از مسعود ده‌نمکی و در ستایش/ خودستایی فیلم جدیدش وام گرفته شده‌اند؛
«در حالی که هفته گذشته اخراجی ها با فروشی معادل یک میلیارد و سیصد میلیون تومان افتتاحیه ای بیسابقه در تاریخ سینمای ایران را پشت سر گذاشت هفته دوم خود را به لطف خدا با استقبالی دو چندان آغاز کرد و شنبه رکوردی بی سابقه در تاریخ سینمای ایران به جا گذاشت . بنا بر اعلام هدایت فیلم اخراجی ها فقط روز شنبه در تهران بیش از ۱۲۵ میلیون تو مان و در شهرستانها بیش از ۱۷۰ میلیون تومان فروخت تا در مجموع با فروشی معادل سیصد میلیون تومان در یک روز شگفتی ساز شود».
شنبه ای رویایی برای اخراجی ها و تاریخ سینمای ایران (وبلاگ مسعود ده‌نمکی)
«نمایش اخراجی ها ۲ با استقبال بی سابقه مخاطبان در تهران و شهرستانها ادامه دارد تا امروز هفتم فروردین و با پایان هفتمین روز از نمایش- اخراجی ها از مرز یک میلیارد و چهارصد در تهران و شهرستانها گذشت.با منظم شدن برنامه اکران در ۵۸ شهر همزمان با تهران اخراجی ها با فروشی معادل دویست میلیون تومان در روز رکوردی بیسابقه را در جذب مخاطب به جا گذاشته است.شوک حاصل از هجوم مردم سینماداران را در ایام نوروز غافلگیر کرده و مجبور به لغو مرخصی های پرسنل خود شده اند...»
سونامی اخراجی ها ادامه دارد.... (وبلاگ مسعود ده‌نمکی)
2. این که ده نمکی - با استفاده از رانت پشت صحنه – حرف‌هایی را در فیلم‌هایش می‌زند و درنتیجه تماشاگر را به سالن سینما می‌کشاند را کنار می‌گذاریم. (که دیگران را یا توانایی چنین جسارتی نیست و یا دست کم به توقیف فیلم‌شان می‌انجامد، یا مانند فیلم «مارمولک» از پرده سینما پایین کشیده می‌شود).
3. این که دلایل جامعه شناختی و روانشناختی فراوانی وجود دارد که برنامه‌ها و فیلم‌های طنز و کمدی در ایران با استقبالی متفاوت از دیگر برنامه‌ها روبرو می‌شوند و ده‌نمکی را بر آن داشته که چاشنی «نمک» را به کارش اضافه کند و از آن در راستای نمایش و فروش ساخته‌هایش بهره ببرد را کنار می‌گذاریم. (رتبه‌بندی جهانی و جایگاه ایران از نظر «شاد بودن» را می‌توان چنین تعبیر کرد که در واقع فرصت برای خنده و شوخی در کشور غنیمتی به حساب می‌آید).
4. این که در جشنواره فیلم فجر، «اخراجیها-2» به عنوان فیلمی ضعیف شناخته شد و عنوان بدترین کارگردان نصیب «مسعود ده‌نمکی» شد را کنار می‌گذاریم. (دو سال پیش مسعود ده‌نمکی در اعتراض به اینکه «اخراجیها-1» از جشنواره‌ی فجر جایزه‌ای دریافت نکرد، در تالار جشنواره داد و بیداد راه انداخت. البته فیلم مذکور جایزه‌ی تماشاگران را از آن خود کرد؛ ده‌نمکی در خطابه‌اش گفت که مردم ما از نخبه‌های ما جلوتر هستند).
5. این که در میزان فروش و رکورد شکنی فیلم ده‌نمکی شک و شبهه وجود دارد و برخی آن را یک شوی تبلیغاتی از سوی تهیه کننده و کارگردان فیلم می‌دانند را کنار می‌گذاریم. (البته اگر درست هم باشد، محدودیت‌های دیگر سینماگران، نرخ تورم و درنتیجه افزایش قیمت بلیط سینماها، افزایش جمعیت و سن مناسب برای سینما رفتن به این رکوردشکنی کمک کرده‌اند).
6. حال به این پرسش اساسی می‌رسیم که: فروش بالا و استقبال عمومی از یک فیلم – چنان که ده‌نمکی را به وجد آورده- آیا دلیل بر ارزشمندی آن فیلم است؟
تاریخچه‌ی سینما پاسخ منفی به این پرسش می‌دهد. درواقع امکان دارد که فیلم‌هایی با مخاطب فراوان و فروش بالا هم به عنوان اثری هنری و ارزشمند شناخته شده باشند؛ اما دست کم من موردی را به یاد نمی‌آورم که منتقدان و نخبگان سینما نسبت به آن نظر منفی داشته و «مردم جلوتر از نخبگان» بوده باشند. ده‌نمکی با شیوه‌ی گفتار و رفتار و البته آثارش نشان داد که یک «عوام زده» به معنای واقعی کلمه است. باید توجه داشت که انگیزه‌های سرگرمی و تفریح، آمیزه‌های ظاهری و سطحی و در یک کلام عامه‌پسندی در چنین فیلم‌هایی -که مخاطب عادی را به سینما می‌کشاند- با «عمق» اثر هنری و «ماندگاری» آن در تناقض هستند.
در پایان، ذکر دو نمونه در تاریخ سینما پیرامون این مسئله خالی از لطف نیست:
در نظر سنجی‌هایی که هرساله توسط مجله‌های معتبر سینمایی از منتقدان و بینندگان انجام می‌شود یک فیلم همواره در صدر قرار دارد: «همشهری کین» ساخته‌ی اورسن ولز (1941). نکته‌ی جالب این است که این فیلم پس از نمایش در سینماها با شکست در گیشه و ورشکست شدن ولز همراه شد. به گونه‌ای که وی مجبور شد تا چند وقت در نقش‌های دست چندم دیگر کارگردان‌ها بازی کند و زندگی‌اش را بگذراند.
نمونه‌ی دیگر به آندره‌ی تارکوفسکی، سینماگر صاحب سبک روس و آفریننده‌ی آثاری ماندگار در سینما باز می‌گردد. تنها به بیان یکی از آخرین یادداشت‌های وی که در بستر مرگ نوشت بسنده می‌کنم: «طی این چند روز، آخرین فیلم من در انگلیس نشان داده شد و موفقیت آمیز بود. در آمریکا نیز نظر منتقدان کاملاً مساعد بود. در ژاپن یک انجمن برای من تشکیل شده است؛ آنها باور نمی‌کنند که چگونه کارگردانی با این شهرت، آه در بساط ندارد...».
پی‌نوشت؛
تمامی واژه‌های تیتر این نوشتار از مسعود ده‌نمکی و در ستایش/ خودستایی فیلم جدیدش وام گرفته شده‌اند؛
«در حالی که هفته گذشته اخراجی ها با فروشی معادل یک میلیارد و سیصد میلیون تومان افتتاحیه ای بیسابقه در تاریخ سینمای ایران را پشت سر گذاشت هفته دوم خود را به لطف خدا با استقبالی دو چندان آغاز کرد و شنبه رکوردی بی سابقه در تاریخ سینمای ایران به جا گذاشت . بنا بر اعلام هدایت فیلم اخراجی ها فقط روز شنبه در تهران بیش از ۱۲۵ میلیون تو مان و در شهرستانها بیش از ۱۷۰ میلیون تومان فروخت تا در مجموع با فروشی معادل سیصد میلیون تومان در یک روز شگفتی ساز شود».
شنبه ای رویایی برای اخراجی ها و تاریخ سینمای ایران (وبلاگ مسعود ده‌نمکی)
«نمایش اخراجی ها ۲ با استقبال بی سابقه مخاطبان در تهران و شهرستانها ادامه دارد تا امروز هفتم فروردین و با پایان هفتمین روز از نمایش- اخراجی ها از مرز یک میلیارد و چهارصد در تهران و شهرستانها گذشت.با منظم شدن برنامه اکران در ۵۸ شهر همزمان با تهران اخراجی ها با فروشی معادل دویست میلیون تومان در روز رکوردی بیسابقه را در جذب مخاطب به جا گذاشته است.شوک حاصل از هجوم مردم سینماداران را در ایام نوروز غافلگیر کرده و مجبور به لغو مرخصی های پرسنل خود شده اند...»
سونامی اخراجی ها ادامه دارد.... (وبلاگ مسعود ده‌نمکی)
5 نظر:
من همیشه با نوشتن در بلاگ اسپات مشکل دارم!
خب مثل اینکه حل شد ! اولا سال نو مبارک . موافقم ، عید هیچ کجا مثل اصفهان نیست . اون گلهای زردی که همه جا رو می گیره و زندگی که موج می خوره . حیف از زاینده رود . این هم روی بقیه حیف ها!
ممنون از آدرس جدید .
صف اخراجیها هم روی بقیه همون حیف ها . زوال تدریجی در همه چیز دیده می شه ...از زاینده رود تا پرده سینما .
آناهیتا
ممنون؛ باید اون گزینه‌ی نام/ آدرس اینترنتی رو انتخاب کنید
آقا سعید سلام
تعجبمان را بر انگیختی!
بوقی... زنگی... هشداری...
فکر کردیم توفیقتان کرده اند!
سروش ترابی
اتفاقا همین دیشب فیلم رو دیدم . به نظرم جذابیتش فقط در هنر چند تا بازیگر طناز فیلم مثه اکبر عبدی و ارژنگ امیرفضلی و محمدرضا شریفی نیاست . والا داستانش اصلا محتوا نداره .
ارسال یک نظر