«انتخاباتي براي "نه" گفتن!»

یک ماه تا برگزاری آنچه «انتخابات ریاست جمهوری» کشور نامیده می‌شود باقی مانده است. آخرین انتخابات (مجلس در اسفند 1386) نشان داد که بیش از نیمی از واجدان شرایط به شرکت در انتخابات «نه» گفتند. انتخابات ریاست جمهوری اما گویی اهمیت بیشتری نسبت به انتخابات مجلس شورای اسلامی داشته باشد.

جریان موسوم به اصلاح طلب با دو کاندیدا در این انتخابات شرکت می‌کنند. میرحسین موسوی و مهدی کروبی. اولی پس از بیست سال سکوت بار دیگر به عرصه‌ی سیاسی بازگشته است و البته آنچه از فحوای کلامش بر می‌آید این است که او همچنان در دهه‌ی 60 و آرمان‌های آن سِیر می‌کند. و دومی نیز که سی سال در صحنه‌ی اول نظام حاضر بود، زمانی مشارکت و سازمان مجاهدین را تندرو و نفوذی بیگانگان نامید و زمانی اصطلاح حکم حکومتی را بر سر زبان‌ها انداخت و در برابر آن سر تعظیم فرود ‌آورد؛ به هرجهت تیم توان‌مند همراه او اگر به وی «اعتماد» کردند، نباید چنین انتظاری از دیگران داشته باشند.

بدیهی است که روی شعارهای دم انتخابات این دو نیز به هیچ روی نمی‌توان حسابی جدی باز کرد. چه اینکه یکی از شعارهای هر دوی این‌ها مبنی بر جمع‌آوری گشت ارشاد در درجه‌ی اول دست کم گرفتن خواسته‌های اصلی بيشتر مردم است و در درجه‌ی دوم از حیطه‌ی اختیارات آنها خارج.

بنابراین میرحسین و شیخ، از نقطه نظر ایجابی و اصلاح طلبانه، آنچنان انگیزه‌ای برای شرکت در انتخابات ایجاد نمی‌کنند. اما از منظر سلبي، گویا کارد احمدی‌نژاد چنان به استخوان، و وضع موجود چنان به «نقطه غير قابل تحمل» رسیده است که براي برخي، شرکت در انتخابات را گریز ناپذیر می‌نمایاند. بسیاری از حامیان و طرفداران این دو و یا ناراضیان از وضع موجود، حرف آخر را همان اول می زنند که به یک دلیل باید شرکت کرد: «نه به احمدی‌نژاد».

اما باید دید که «نه» گفتن به یک جریان -از طربق «انتخاب بین بد و بدتر» - چگونه «تسلسل» وار، ما را به «دور» باطل کشانده است و می‌کشاند و خواهد کشاند. برای بیان بهتر به نمونه هاي زير توجه نماييد:

عزت‌اله سحابی پس از اینکه در جلسه‌ای با حضور میرحسین موسوی، به ایشان و دوستانش اجازه‌ی سخنرانی داده نشد - و پیش از شروع سخنان شخص میرحسین، به نشانه‌ی اعتراض جلسه را ترک گفتند- در مصاحبه‌ای می‌گوید:
«در هر صورت، ما کار نداریم. هرکدام از آنان انتخاب می‏شوند، بشوند. آقای احمدی‏نژاد نشود. اصل خواست ما این است که آقای احمدی‏نژاد انتخاب نشود. هرکدام از این دو بشوند، فرق نمی‏کند.» (رادیو زمانه؛ ۴ اردیبهشت ۱۳۸۸)

جالب اینجاست که جناب سحابی در مورد اين گونه انتخابها، پیش از این به کنایه گفته بود:
«مشهود است مردم در انقلاب سال‪ ۵۷‬می‌دانستند چه نمی‌خواهند، ولی نمی‌دانستند چه می‌خواهند.» (عزت‌اله سحابی، کنفرانس برلین، 1379)

در این مورد احمد زیدآبادی نیز جان کلام را می‌گوید: «ما اينك بر سر دو راهي تاسف باري قرار گرفته‌ايم كه ناچار از انتخابيم.‏ يك راه پيش روي ما، كنار كشيدن از صحنه انتخابات و اجازه دادن به حاميان آقاي احمدي نژاد به منظور ‏انتخاب دوباره او براي رياست جمهوري است، البته با ميزان آرائي كه به نظرم بسيار كم خواهد بود.‏ راه دوم، ورود به صحنه انتخابات به نفع مهدي كروبي و يا مير حسين موسوي است در حالي كه از ضعف‌ها، ‏محدوديت‌ها و موانع پيش روي آنان براي بهبود اوضاع كشور آگاهيم و تنها چشم به انجام يك سلسله اصلاحات ‏اداري و جزئي از آنها داريم.‏» و اضافه می‌کند: «... ما اين بار مي توانيم يك "نه" بزرگ در كاسه حاميان آقاي احمدي نژاد بگذاريم، بلكه براي مدتي هم ‏شده از شيطان كبر و غرور و تفرعن پياده شوند.‏» (احمد زیدآبادی، روزآنلاین، 10 اردیبهشت 1388)

روزهای پیش از انتخابات 2 خرداد 1376 برای من فراموش ناشدنی هستند؛ آنچه آن زمان در بین مردم دهان به دهان می‌گشت این بود که «با رأی دادن به خاتمی، به کاندیدای حکومت (ناطق نوری) نه بگوییم!». در مرحله دوم انتخابات 1384 اما وضع «نه گفتن» در «انتخاب بين بد و بدتر» به گونه اي ديگر و به عبارتي بر عكس آنچه حاميان اين روش فكر مي كردند رقم خورد.

گویی تمام آزادی و حق انتخاب ما به همین «نه گفتن» محدود می‌شود. انقلاب 1357، خرداد 1376، تير 1384 و اینک خرداد 1388.

اما نتیجه‌ی این «نه گفتن‌ها» چه خواهد بود؟ در واقع انتخاب بین بد و بدتر ما را به کجا خواهد برد؟ هانا آرنت به خوبي پاسخ می‌گوید: «انتخاب بین بد و بدتر غیراخلاقی است. چرا كه همواره با انتخاب بد به سمت بدتر حرکت می‌کنیم. افزون براین، اگر به تکنیک‌های حکومت توتالیتر نگاه کنیم، می‌بینیم که از اصل انتخاب بد به جای بدتر، آگاهانه استفاده می‌شود تا کارکنان دولت هچون تمامی مردم برای پذیرفتن شر به معنای دقیق کلمه آماده شوند.» (هانا آرنت، وظیفه‌ی شخصی در دوران دیکتاتوری، بنیاد عبدالرحمان برومند)

در همین راستا، احمد قابل به آنهايي كه به رويكرد حداقلي معتقدند به طور تلويحي گوشزد كرد که «اصلاح طلبان، با رویکرد حداقلی و بسنده کردن به حداقل‌ها روز به روز عقب نشستند... امروز جای چانه‌زنی برای یک یا دو درصد حقوق ملت نیست. تجربه نشان داده که این راه، به مقصد نمی‌رسد، چرا که رقیب نیز از «کوچک بودن هدف» که نشانگر سستی عزم اصلاح‌طلبان است، احساس اقتدار می‌کند و برای استیفای همان اندک نیز مقاومت می‌ورزد.» (احمد قابل، وبلاگ شخصی)

خبر کوتاه زیر، گفته‌ی خانم آرنت که «با انتخاب بین بد و بدتر، همواره به سمت بدتر پیش ‌می‌رویم» و نيز صحبت احمد قابل را کاملاً تأیید می‌کند:
«علی لاريجاني در ليست ائتلاف مردمي اصلاحات؛ سياست روز به نقل از مومني دبير حزب همبستگي در قم نوشت لاريجاني در ليست ائتلاف مردمي اصلاحات در قم قرار دارد چون لاريجاني شخصيتي متعادل، مديري متخصص است و ورود او به مجلس هشتم براي مردم قم كه سال‌ها از وجود نماينده‌اي شايسته كه بتواند احقاق حقشان نمايد محروم بوده‌اند، خوش‌يمن خواهد بود.» (امروز، 19/12/1386)

باري، اصطلاحات و القابي مانند "الان وقتش نيست"، "فعلاً سکوت کنید تا بعد از انتخابات"، "ایده‌آلیست"، "ایدئولوژیک"، "حامیان غیرمستقیم احمدی‌نژاد"، "به دنبال انقلاب"، "مدافع حمله‌ي آمریکا" و مواردی از این دست، علاوه بر گذشتن تاريخ مصرف آنها و مشخص کردن عیار اصلاح‌طلبی و باور به آزادي بيان صاحبان این سخنان، مصداق توهین به شعور مخاطب و مردم هستند.

مثل روز روشن است که اگر این دوره برای نه گفتن به احمدی‌نژاد رای دادیم و به فرض اینکه او انتخاب نشود، در دوره‌‌ی دیگر او یا شخصی در اندازه‌ی او باز کاندیدا خواهد شد و ما باز هم مجبور خواهیم شد برای نه گفتن به او رای بدهیم. و باز در دور بعد بايد براي اينكه .....! و این دور باطل را تسلسل‌وار ادامه دهیم. تا جايي با تن دادن باري به هر جهت به نظارت استصوابي شوراي نگهبان، چهره هاي اصولگراتر از میرحسین موسوی و اقتدارگراتر از لاريجاني را اصلاح طلب بناميم و يا در آينده مجبور شويم از بين احمدي نژاد و حسين شريعتمداري يكي را انتخاب كنيم تا بلكه «وضع از اين بدتر نشود»!

هاشمي رفسنجاني رييس مجلس خبرگان و رييس مجمع تشخيص نظام –كه تغيير مواضع او پس از شكست در انتخابات پيشين رياست جمهوري مشهود هستند- پيام و پيامد عدم شركت مردم در انتخابات و چالش براي «نظام» را بهتر از ديگر سران حكومت درك مي كند و لذا مي گويد:
«از مردم هم توقع ملی، دینی و انقلابی ما این است که اهمیت انتخابات امسال را درک کنند و ما می‌توانیم در انتخابات آینده بیش از 40 میلیون رای به صندوقها بریزیم، اگر کمتر ریخته شود نشانگر بی تفاوتی است که این بی تفاوتی برای کشور، انقلاب و مردم ضرر دارد... اگر بتوانیم انتخاباتی نیرومند با رای بالا و آزادی [!] برگزار کنیم کشور و نظام را برای چند سال آینده بیمه کرده ایم». (اکبر هاشمی رفسنجانی، نماز جمعه تهران، به نقل از تابناک)

احمد زيدآبادي -با لحني كه مخاطب خود را به شركت در انتخابات فرا مي خواند- مي گويد «... البته شركت در انتخابات براي كساني كه براي راي خود ارزش قائل هستند دشوار است.» آري، شركت در شبه انتخابات و نمايش انتخاب بين بد و بدتر براي كساني كه براي رأي خود ارزش قائل هستند نه تنها دشوار، كه غيرقابل تصور است. آنهایی که در این انتخابات شرکت نمی‌کنند، به جای اینکه یک نه‌ بزرگ به احمدی‌نژاد بگویند، یک نه بزرگتر به سیستم مسبب قحط ‌الرجالی می‌گویند که همواره از ما می‌خواهد بین میرحسین موسوی، رفسنجانی، خاتمی، احمدی‌نژاد، کروبی، میرحسین موسوی، رفسنجانی، خاتمی، احمدی‌نژاد، کروبی، میرحسین .... و یا افرادی در همین حد و اندازه رأی بدهیم.

حداقل منفعت عدم شرکت در انتخابات به این سبک و سیاق، عدم همکاری با کسانی است که به این همکاری نیاز دارند و يا ندارند. عدم شركت در اين گونه انتخابات در بدترین و بدبینانه‌ترین شكل ممكن مصداق اين جمله است که «حال که قرار است برویم، چرا با دست خود برویم»؟!


پي نوشت:
همچنين نگاه كنيد به:
ساختار سلطانی جمهوری اسلامی؛ اکبر گنجی
نه تحريم، نه مشارکت؟! الاهه بقراط، کيهان لندن
كارتون داخل متن از نيك آهنگ كوثر